Jezus werd geboren in Betlehem in Judea. Toen Hij geboren was, kwamen wijze mannen uit het Oosten naar Jeruzalem. In die tijd was Herodes koning.  Ze vroegen: “Waar kunnen we de koning van de Joden vinden die kort geleden is geboren? We hebben in het Oosten zijn ster zien opgaan. We zijn gekomen om Hem te eren en Hem geschenken te brengen.” Dit was een grote schok voor koning Herodes en de bewoners van Jeruzalem. Herodes liet de leiders van de priesters en de wetgeleerden van Jeruzalem bij zich komen. Hij wilde van hen weten waar de Messias geboren zou worden. Ze antwoordden: “Hij wordt in Betlehem in Judea geboren. Want de profeet Micha heeft opgeschreven: ‘En jij, Betlehem in het land van Juda, jij bent minstens zo belangrijk als de grote steden van Juda. Want in jou zal iemand geboren worden die mijn volk Israël als een herder zal leiden.’ “

Toen liet Herodes in het geheim de wijze mannen bij zich komen. Hij wilde heel precies van hen weten wanneer ze de ster voor het eerst hadden gezien. Daarna stuurde hij hen naar Betlehem. En hij zei tegen hen: “Ga dat kind zoeken. Als jullie het hebben gevonden, moeten jullie het mij laten weten. Want dan ga ik ook naar Hem toe om Hem te eren en Hem geschenken te brengen.” Zo vertrokken ze.

De ster die ze in het Oosten hadden gezien, ging voor hen uit. Hij bleef staan boven de plaats waar het kind was. Toen ze de ster daar zagen, waren ze erg blij.  Ze gingen het huis binnen en vonden daar het kind met zijn moeder Maria. Ze knielden voor Hem neer en aanbaden Hem. En ze gaven Hem dure geschenken: goud, wierook en mirre. En God waarschuwde hen in een droom om niet naar Herodes terug te gaan. Daarom reisden ze langs een andere weg naar hun land terug.

De wijze mannen uit dit bijbelverhaal zijn in de loop der jaren in de traditie aangepast in de ‘Drie koningen’.

‘Driekoningen’, ‘Epifanie’ of ‘Openbaring van de Heer’ is een christelijke feestdag die elk jaar op 6 januari wordt gevierd. Op deze dag vieren de christenen het bezoek van drie wijzen aan het kind Jezus in Bethlehem. Een wonderlijke ster heeft hen tot hem geleid. ‘Driekoningen’ is een typische benaming van het volk. Het wijkt af van hetgeen er in het evangelie volgens Matteüs staat. Hierin is geen sprake van koningen maar van wijzen, en bovendien wordt er geen aantal genoemd.

In de negende eeuw kregen de drie ‘koningen’ ook een naam: Gaspar, Melchior en Balthazar. Zij werden als vertegenwoordigers van de drie mensenrassen en van de drie toen bekende werelddelen aangezien.

Rond het feest van ‘Driekoningen’ bestaan er van oudsher vele volkse gebruiken. Een aardig gebruik is dat de kinderen op of rond ‘Driekoningen’ – verkleed als Gaspar, Melchior en Balthazar – van huis tot huis Driekoningenliederen gaan zingen en hiervoor van de toehoorders wat zakgeld of snoep krijgen.

Een gebruik in nog veel gezinnen is, dat men een boon stopt in het deeg van koek of oliebollen: wie de boon vindt in zijn koek of oliebol mag die dag koning zijn en het menu samenstellen. Een ander gebruik is het houden van volkse spelen en optochten. In sommige streken in Vlaanderen is het Driekoningenfeest uitgegroeid tot een carnavalesk, uitbundig volksfeest. Met dit feest wordt ook de kersttijd besloten.

In Spanje wordt Driekoningen (Los Reyes Magos) gevierd als Sinterklaasdag en krijgen kinderen cadeautjes, omdat op deze dag de wijzen uit het oosten ook geschenken aan het kindje Jezus gaven. Volwassenen geven elkaar vaak een kleinigheid in de vorm van een grapje. De dag ervoor wordt in bijna alle plaatsen een Driekoningenoptocht (Cabalgata de Reyes Magos) georganiseerd, vergelijkbaar met de intocht van Sinterklaas. De scholen zijn die dag gesloten en de bakkers bakken een speciaal gebak in de vorm van een “o” (de roscón de Reyes of rosca de Reyes, de ring van de Koningen).

In Duitsland heet dit feest ‘Erscheiningsfest’ en is het in sommige deelstaten een officiële feestdag. In Vlaanderen (Antwerpen) is het op de eerste maandag na de zondag na ‘Epifanie’ Verloren Maandag.

De oosters-orthodoxe christenen vieren op deze dag de doop van Jezus in de Jordaan. Toen maakte een stem vanuit de hemel openbaar, dat Jezus de Heer, de Messias is. Toen begon Jezus zijn openbare optreden. De katholieke christenen vieren de doop van Jezus een week later. Het derde ‘moment’ waarop openbaar wordt dat Jezus de Heer is, is de bruiloft in Kana: hier geschiedt dit echter niet door de Vader middels een ster of een stem, maar door Jezus zelf middels het wijnwonder.